conatus

In Belgium, the term “infant(ile)
euthanasia” is to be taken at face value these days. With a speed unseen in
peacetime, and with an urgency that implies that the country has no other
pressing problems to deal with, the Belgian parliament has legalized euthanasia
for children. Apparently, these children are not wise enough to vote, but smart
enough to say, without any influence or input from parents, professionals or
friends, “I want to die, now”.

The political promoters spin their support
by stating that euthanasia is a human right that must be free for all ages”.
Although, or perhaps because, euthanasia is still quite rare in what most
westerners consider “the civilized world”, these self-acclaimed visionaries see
themselves as crusaders, showing the right way to all the backward peoples of
the world by advancing universal ethics for all of humanity.

Rather than looking at the details of the
legislation, which will describe a comprehensive set of precautions,
conditions, safeguards and procedures, I have been wondering about all the
“why’s” of this legislation, which is quite provocative when measured against
global cultures and morals. Why now? Why first in Belgium? Why in such haste?
Why at all?

As always, political expediency plays a
role. In three months time we will have (the mother of all) elections and
political parties want to look for votes wherever they can find them. By the
same token, in those months before elections day, they choose to avoid the really
important problems of society (socio-economic, constitutional, migration,
budget), and advance topics that do not directly impact voters in an adverse
way. Some undoubtedly must have thought that, after the almost festive, champagne-sprinkled
and broadly tele-reported “pre-euthanasia” gathering for a 95-year old athlete
a few weeks ago in Flanders, it was time to open the gate at the opposite end
of life. Surely, it is all spun in the spirit of moral progress and with an absolute
promise of banning unnecessary suffering.

While it is clear that political tactics cannot
be ruled out, the ultimate cause of this initiative by self-anointed
trailblazers more likely lies buried deep within our contemporary society, founded
on the cradle-to-grave welfare state philosophy.

Belgium is among the richest countries in
the world. It enjoys a very high per capita income, while ten million Belgians
hold 250 billion Euros in their savings accounts (averaging €25000 per head).
Belgium is also one of the world leaders in providing relatively cheap and high
quality health care, as well as extensive social benefits to its citizens. Consequently,
today the majority of inhabitants of this country are totally disconnected from
what life was like, say, forty years ago and what life feels like in most other
regions of Europe, let alone on the rest of the planet. We are bathing in so
much unquestioned luxury, entitled to so many gratuitous services by the state
and protected against most imaginable dangers by the same state, that we have
become the forerunner of the species “homo sapiens egens”: the helpless man, the
junkie of ubiquitous welfare, expecting deliverance from all discomfort,
including deliverance from suffering, both personal and by association.

This addictive dependency on easy comfort has,
amongst other behavioral changes, left its marks on how we handle pain and
suffering, including impending loss of our own life and that of friends and family.
The more affluent our society has become, the more it seemed to want to ban those
very hurtful sensations from our experience. Unfortunately, no governmental
program, no health care and no insurance coverage can easily mitigate these undesirable
encounters with the darker side of life. Because constructively dealing with
adversity in general has become a challenge for many citizens in the richest
Welfare States, when confronted with living through the tougher problems of
life, illness and death being the most undesirable, many are desperately looking
for a “cure”, that should automatically (almost) restore homeostasis.

The original cure that nature itself had
provided to overcome suffering was psychological and exclusively human, and
(thus) humane: a personal fight of willpower against the enemies within,
combined with sincere and close emotional support of an intimate group of family,
tribe and friends. Since SocialMedia have nominally extended our friendship
circle manifold, the practice of what I label
“emoting” – often just formalized and plasticized empathizing from afar
-, may have led to more physical isolation and increased emotional solitude. The
therapeutic effect of close, constant and deep support and consolation has thus
been replaced by the unrelenting effects of twittering chatter, probably re-emphasizing
the dolorous grief, rather than fostering hope and strength for what lies
ahead.

Historically speaking, the subsequent cure
for pain was medication. The pharmaceutical companies have brought us – thank
God or Science – a plethora of useful “killer medicines”, be they physically or
psychologically active. And never before have humans swallowed more of them
than in the most modern of times – here and now – anesthetizing pains and
alleviating suffering. Together with traditional spiritual and psychological
support, these painkillers, anti-depressants and tranquillizers constituted our
entire defense arsenal in our combat with suffering throughout the twentieth
century.

Today’s painkillers comprehensively kill
all physical pain, effectively banning unbearable physical suffering from our
lives. Apparently that was not enough for the emerging “homo sapiens egens”,
for ten years ago, hesitatingly, the final “killer” solution arrived, and we
called it euthanasia. It would allow adults to put a dignified end to their
lives, in cases of unbearable suffering. Isn’t it strange that Switzerland and
the Benelux were the first states to allow it? Why didn’t countries where the
suffering from war, disease and hardship, is much more pervasive legislate this
“good death” (the literal meaning of euthanasia from Greek)? Then again, why
would any state really want to regulate suicide under certain conditions, and
forbid it under all other circumstances (like, for example and interestingly
inconsistent, unbearable psychological suffering…)? Is it really pernicious to
think that some adroit politicians were trying to garner more votes now, in full
view of the next election? They understand better than most that welfare state
civilizations crave all kinds of “discomfort mitigation”!

Euthanasia has, meanwhile, become an
alternative to a life full of pain and suffering in those cultures where individuals
feel truly entitled to a carefree life of plenty, devoid of direct
confrontation with adversity. Avoidance of experiencing pain, avoidance of
seeing suffering, avoidance of facing family members or friends that are inescapably
dying a little bit every day, it has
become a by-product of human behavior in a cradle-to-grave welfare society. Consequently,
if we so wish, should we indeed not be spared the dolorous emotions that
accompany the ultimate struggle for life, which is death?

I am sure that, in many cultures all over
the world, some individuals would commit “simple” suicide rather than fight a
losing battle with a terminal disease or a debilitating affliction. It is a
prerogative that, when push comes to shove, no state can take away from humans.
For those that are living in an utterly spoiled society though, the more
passive option for self-killing, euthanasia, being presented as the ultimate
medicine (administered even by a doctor no less!), is welcomed as the preferred
alternative to accepting and enduring terminal illness. Surely, it comes as no
surprise that lifelong habits are hard to break.

Therefore, the magic escape that is called
“euthanasia” is, in the Welfare State, the grand sublimation of the confrontation
with our finality: “the state” lends citizens a helping hand, a hand that
entitles them, and their close ones, to a so-called dignified parting. It is a
gift, moreover, that they can vote for! Of course, how the state expects
children to opt for euthanasia all by themselves, strictly on their own – i.e.
without influence of parents, health workers or others that are part of the
euthanasia process – remains an enigma to me. For one thing, I believe it will
complicate the care and support for truly suffering children, and their parents,
if only because, all of a sudden, there is a legal alternative that seems so liberating
and convenient, yet so legally tedious and unnervingly slow, that it will confuse
and obstruct, rather than soothe and console.

Grimburger, February 17th 2014

Homofilie is een afwijking .. zoals mongolisme, albinisme, klompvoeten!? Dat schreef
Prof. Em. Karel Evrard in een blad van Natuurpunt. En zie, niettegenstaande
Natuurpunt, op basis van naam en uitgevers’ imago, heden ten dage, als een exclusief
politiek correcte publicatie zou moeten kunnen beschouwd worden, werd Evrard van
alle kanten besprongen.

Neem nu Camps Hugo, in De Morgen. Een deel van Vlaanderen
ziet hem als cerebraal beest: weldoordachte zinnen die elke lezer plastisch,
d.w.z. zonder zelf na te denken, pleegt te verstaan, die plakt hij geprangd op
de voorpagina van een zogenaamde kwaliteitskrant.

In zijn eigen, meestal
wat weerzinwekkende stijl verdenkt hij de achtentachtigjarige professor van onkunde, en erger.
Anderen zijn hem in zijn stelling, zij het met ietwat meer eerbied voor
medemensen, gevolgd. Mij komt het voor (niet sinds gisteren) dat heel wat
mensen die in dit land mogen toeteren, in de eerste plaats veel lawaai
maken. Wat weten inderdaad Camps, Dorien Colman en Amy Amkreutz (journalisten
van De Morgen), Jean-Marie De Meester (voorzitter van Rood!West-Vlaanderen) plus
de Weledelgeleerde Rector van UGent nota bene over erfelijkheid, psychologie,
psychiatrie en statistiek? En wat weten zij dat Prof. Evrard niet zou weten?

Ik las mijn eerste boek over erfelijkheidsleer, toen nog
verkocht onder de nederige titel “Cytologie” (uitgegeven door het in Vlaanderen
en Nederland wereldberoemde ‘label’ Prisma/Aula), in 1967 – juist voor het
uitbreken van de revolutie die aan de basis lag van vele post-modernistische rechten
die, in het hedendaags politiek-correcte denken (waar helemaal geen denken aan
te pas komt, maar uitsluitend tot een geconditioneerde reflex is herleid), zijn verworden tot sloganeske symbolen van een soort van slaafse wellevendheid.

In dat boek werd gesteld, zonder van filie of fobie te
gewagen, dat de geslachtschromosomen niet altijd als XY (vrouw) of YY (man) te
voorschijn kwamen. Soms ontdekte men XXXXY, XYYY, XXYY etcetera. Geleerden
hadden ook toen al uitgevogeld dat sommige van deze combinaties tot
niet-standaard gedrag leidden. Op dezelfde manier hadden ze ontdekt dat abnormale
eigenschappen van chromosoom-21 tot mongolisme leidden.

Terwijl deze materie in
de voorbije veertig jaar verder werd uitgesponnen, is aan de essentie ervan
niet veel gewijzigd: het genotype bepaalt dikwijls het fenotype. Soms gebeurt dat radicaal
op basis van dominantie, soms subtieler merkbaar op basis van combinaties, en soms gewoon
sluimerend (met expressie in bepaalde contexten). Onder deze biologische
wetmatigheden valt vooralsnog ook de eventuele predispositie tot homofilie, zoals trouwens homofobie daaronder valt.

Statistiek heb ik moeten studeren tot het me, met enige
welvoeglijkheid gezegd, de strot uitkwam. Echter is zoveel statistiek niet
nodig om de begrippen normaal, standaard en abnormaal te begrijpen. Inderdaad,
als men statistische kenmerken uit één of andere populatie beschrijft, wordt “normaal”
dikwijls herleid tot “gemiddeld”. Soms neemt men een “modus” als maatstaf van normaal (zoals in het
onderwijs, waar ouders en leraars vaak niet echt goed begrijpen wat het
eigenlijk impliceert) .

Welnu, hoezeer de media ook hun best doen om ons van het
tegendeel te overtuigen, is homofilie noch het “gemiddelde”, noch het “modus”
gedrag in onze maatschappij in het bijzonder, en in de populatie van “homo
sapiens sapiens” in het algemeen. Uit onderzoek blijkt dat homofilie eigen is aan
7-8% van de bevolking. Bijgevolg kan dat, statistisch gesproken, geen kenmerk genoemd
worden dat toegeschreven wordt aan een (statistisch) “normaal mens”. Dat betekent niet dat
die homofiele mens – een statistisch buitenbeentje – geen respect of begrip verdient, of principieel laakbaar gedrag zou vertonen!
Datzelfde geldt evenzeer voor de mongoloïde mensen, de abino’s en de klompvoetigen
waarvan er, gelukkig, veel minder zijn!

Spijtig genoeg zijn er te hoge concentraties ‘altrofielen’ ’emoneuroten’ in
de hedendaagse toetergemeenschap, i.e. de alom-blazende media en aanverwanten, waar homofilie ostentatief
meer geconcentreerd is dan in de gehele populatie. Zij doen hun uiterste best
om homofilie als ‘doodnormaal menselijk gedrag’ naar voren te brengen en dat is
het, statistisch op de keper beschouwd,dus niet. Als biologische expressie van het homo species,
is homofilie een statistisch abnormale constellatie, veelal genetisch en ontogenetisch
medebepaald, waaraan een observeerbaar, deels van de norm afwijkend gedrag is gekoppeld. Immers de norm op sexueel vlak blijft, vooralsnog, heterofilie.

De algemene
gemeenschap van mensen dient dit gedrag op zich uiteraard als aanvaardbaar (en in die
sociale zin ook als “normaal”) te ervaren, maar hoeft zeker niet te doen alsof het de allernormaalste
zaak van de mensenwereld is, hoezeer sommigen zich ook inspannen om het op die manier
voor te stellen! In die zin zou het wenselijk zijn om jaarlijks in de grote
steden van Europa een “Guy & Girl Pride” te organiseren teneinde hun normaliteit
ook op mediatieke wijze te onderstrepen, liefst zonder bacchanaal en mensonterend gedrag (in samenwerking met de reclamemakers van Studio Brussel, bijvoorbeeld).

De rationalisatie van Professor Evrard is dus helemaal niet
van de pot gerukt: het is doodgewone wetenschap. Dat laatste is natuurlijk iets
heel anders dan het pseudo-cerebrale gewauwel dat Camps, te midden van vele
anderen die munt slaan uit politiek-correct gedrag, uit zijn hyperboloïde
amygdalen slaat. Wat meer eerbied voor bewezen intellect zou Camps zeker sieren,
maar met die gave kan hij wellicht niet dagelijks op de frontpagina van De
Morgen schuimbekkend emoteren.

Grimbergen, 9 juni 2012

Vanmorgen hoor ik op tv dat er in Irak betogingen, met doden, zijn geweest. Met name werd er een Iraaks-Canadese mevrouw geïnterviewd die een verhaal deed waaruit bleek dat ze “haar grootste angsten ooit” had uitgestaan in de straten van Basra, gisteren, na het vrijdaggebed,.

De nieuwsmaker (vroeger journalist genoemd) stelde dat het toch wel een vreemde situatie was in Basra. Immers, de Amerikanen zijn destijds binnengevallen om een dictator te verdrijven, nu was er een democratisch verkozen parlement en een regering (nvdr: dat hebben we zelfs in België nog steeds niet, neem ik aan). Wat is dan het probleem? zo vervolgde hij.

Daarop antwoordde de mevrouw: als de mensen in een land honger lijden, als twee miljoen weduwen niet worden geholpen, dan is dat geen democratische regering en geen democratische staat. Blijkbaar is haar opinie over democratie vermengd met een vorm die ik, ontdaan van zijn politieke connotaties, marxisme zal noemen. Het gaat dus om “algemene solidariteit”, of iets in die richting. Vooraf gezegd, indien democratie onverenigbaar is met “mensen die honger lijden of weduwen die niet voor hun kinderen kunnen zorgen”, dan zijn er mijns inziens, en op het eerste zicht, maar een handvol democratische staten in de wereld.

Mijn eerste reactie op dit alles was geen politieke, het was een humanitaire, doorspekt met socio-economische en filosofische aspecten. Laat ons dus even afstand nemen en ons proberen voor te stellen hoe we, in de context van onafgebroken menselijke noden in Irak (en, om actueel te blijven, tevens in alle Arabische landen waar het volk in opstand komt), deze situatie recht trekken. Hoe kunnen we het “hongerprobleem” (in de wereld) oplossen? Dat is een lange overpeinzing waard, en ongetwijfeld veel discussie, maar ik wil hier enkel een aanzet geven tot meer uitgebreide reflectie, met een paar beschouwingen.

Eerste vraag: is de roep naar voedsel, een roep naar het basisminimum om (makkelijk) in leven te blijven, of is het naar een niveau dat in de “westerse democratieën” de standaard is?

Over dat laatste hoeven we niet veel na te denken: dat is technisch, technologisch en wellicht logistiek onmogelijk, zeker als we bedenken dat we de klimaatverandering moeten stoppen! Het basisniveau, is dat mogelijk? Ik ben geen expert in die materie maar ben wel van mening dat, indien het al zou mogelijk zijn, het een twintigtal jaren zal vergen met extreme focus op de bestrijding van de honger door al de landen in de wereld samen. In die éne volzin zitten vele voorwaarden vervat, die uiterst moeilijk te realiseren zullen zijn, te meer daar in de armste landen – en dit is een historisch gegeven – de bevolkingsaangroei bovenmatig groot zal blijven. Maar stel …

Tweede vraag: stel dat dit “basis niveau” halen toch ongeveer mogelijk is. Dan blijft de vraag hoe we dat in deze wereld, op onze aarde, voor mekaar krijgen.

Gaan de westerse democraten, evenzeer als welvarende onderdrukten, minder eten en, eigenlijk en eindelijk, écht delen met diegenen die sterven van honger en ontbering? Of, indien we substantieel meer kunnen produceren, voor zover dat technisch en technologisch haalbaar is, gaan we dan een (veel) groter deel van onze budgetten ter beschikking stellen om meer voedsel te produceren (zonder winstbejag!? Met andere woorden, hoe krijgt “de wereld van de hebbers” het voor mekaar om solidair te zijn met de armsten? En, tussen haakjes, moeten de hongerigen iets doen als wederdienst? Bijvoorbeeld, minder nageslacht creëren?

De tijd ontbreekt – ook op een “zeedag” in de Stille Oceaan – om dit degelijk uit te spitten maar is het niet zo dat landsgrenzen, overal ter wereld en zonder aandacht te schenken aan de aspecten rond de verwerving van macht, in feite gemaakt zijn om solidariteit te beperken? Met andere woorden, om welvaart binnen een kleine groep bevoorrechten te houden? Is dat zelfs niet een akelig pijnpunt in de Europese Unie? Waarom zijn de regels in Chili voor bijstand anders dan in Argentinië – omdat de Andes hen scheidt? Wie betaalt of vergoedt het verschil?

Als al de Arabische landen morgen verenigd zijn (een politieke uitdaging weliswaar) en als zij als een halve maan aan een verenigd Europa (ook een uitdaging) grenzen, waarom zouden zij dan niet in Brussel komen betogen voor meer voedsel, als ze er zelf te weinig hebben? Het antwoord is simpel: omdat er een grens is, meneer, omdat we soevereiniteit hebben uitgevonden ter bescherming van de verworvenheden van welbepaalde wereldburgers, wat gepaard gaat – niet onbelangrijk, en heel dikwijls genegeerd in ontwikkelingsgebieden – met het doen naleven van een geheel van wetten en normen.

Als democratie veronderstelt dat mensen geen honger lijden, dan is er op aarde slechts plaats voor één land. Als je dan, “en passant”, bedenkt dat we van België twee landen willen maken, rond essentieel dezelfde problematiek als waar Irakezen in Basra voor willen sterven, dan moge duidelijk zijn dat “de wereld, één land” een doodgeboren kind is. En wat is dan de humane inhoud van onze “democratie”, waar we zo trots op zijn?

Grim(m)burger,

Prinsendam, zaterdag 26 februari 2011

This morning I read in my daily German “Bundschau” summary that people should not only take care of their kids but also of their (old) parents. If we think of “people” as a middle generation, we can translate this into: people have to pay for child care (as is the case today) but also for grandparent care, in the near future. In other words, people should take care of their infants and of their genitors.

The statement from the “Family Minister” of the German Federal Republic confirms that a “care” problem with regards to senior citizens has arisen, and she suggests that the country should start to come up with answers so that suitable solutions can be implemented that do not add more deficits to the already ballooning health care financials.

What is being sought is, essentially, to provide a legal framework guaranteeing the following: during the first 25 years of your lifetime your parents take care of you, then you have 25 years where you take of yourself and, eventually, of your kids, and during the next 20 years, a number that is getting bigger as we speak, you should take care of your parents. (And if your family has excellent longevity genes, one assumes that your kids will take care of you, and perhaps of your parents, as well.)

Let us make no mistake: that is exactly how lives were lived until, depending on country and region, one or two generations ago. Although, not quite, when you delve into the detail! Two generations ago people did not “take care of” but they “cared for”. The difference is not a semantic one; the difference is substantial and intrinsic. To “take care of” means “to make sure that something gets cared for, or resolved – one way or another”. To “care for” on the other hand implies a personal investment and commitment in doing the “caring”. We will deal in this exposé primarily with “to take care of”, leaving a part of the quality dimension untouched.

It strikes me that this last proposal to ostensibly improve care for senior citizens, is, in essence, a band-aid measure to stop the uncontrollable spiraling of health costs. Keeping elderly alive for ever longer, no matter how incapacitated they are, adds a big heap of money to the ever growing mountain, which is being being fed by more and more sophisticated treatments for the younger generations. Anyhow, on the face of it, by positing her concerns and her solutions, the honorable lady touched upon a number of important issues. I have listed five and will discuss them hereunder.

Issue #1: A problem that is purely financial

If “gerontocare” would be inexpensive, it is plausible to assume that no politician in his right mind would come up with a new “tax” of sorts, thus further straining voters’ budgets that are, today, already out of balance. But it is true, this type of care is indeed expensive. It is expensive because it is intensive and attracts supplementary medical care. Moreover there is a dearth of skilled personnel, creating a lot of frustration and emotional strain. With longevity on the increase and expectations about service and well being in lock step, the monetary costs are skyrocketing, while customer and provider happiness are not increasing. The easy solution for sequential thinkers – and all politicians belong to that class, at best – is to find a solution to stop the budgetary derailment. The answer is as simple as it is straightforward: the user pays, and if he cannot, the burden falls to the next in line, parent or child. The next step is marketing it.

Issue #2: The unbearable burden for the young adult

To start a family at twenty-five, or at any time really, is a momentous decision in one’s life (presumably two lives). It is an emotional step in the first place of course – also with the newborns in mind, but let us concentrate here on the financial implications for a modern family. Having children means after all that one trades financial riches for other than financial returns.

Today many young families experience, more than in the past, a substantial financial strain paying for raising children, be that related to infant care, education or, later on, lifestyle and entertainment. It might well be that, for multi-child families, it would be cheaper that one parent (or one full time equivalent parent) stays home to “care for” the children, than he/she goes off to a different work environment. As a matter of fact, without government subsidies, this situation would be the norm: paying for some else to take of the kids is not cheap.

We could start arguing about the values and consequences of egotistical and hedonistic (postmodern) lifestyles, but this is not the place for that discussion. The fact remains though that, once adults have reached the age of 45 or 50 – in this day and age they are often still raising under-age children, they will not be able to pay for the care of their parents, nor will they have the means (dexterity and experience, as well as motivation or priority). Neither will the large majority have any inclination to just “care for” – instead of (having someone) “take care of” – their genitors. How such a scenario will play out for the next and the next generation, under current lifestyle assumptions and complicated family structures, is an even bigger mys(t)ery. That is food for sequential thought for the next minister.

Issue #3: Shortage of “Care Professionals”

Assume for an instance that the government in general, and a well-meaning, emphatic Family Minister in particular, can push these kinds of care obligations through parliament. And suppose that more financial means thus become available. Who is going to provide the services? In most European countries the supply of professionals is insufficient to satisfy demand at this very moment. For the same compensation there will be no extra hands and heads … As a matter of fact, and because the nursing market is a monopsony (the large majority of services is, in the end, paid for by government subsidies and via government brokered salary levels), the first priority of this “business” – better compensation for nursing and care professionals – will not go away.

OK, now what? We import care personnel from other countries. Perhaps, if we get that idea past all the unions. Suppose we can, as is happening today in many countries. In Brussels, for instance, Romanian nurses are working in local hospitals and care centers. Unfortunately there language skills are insufficient, not to mention their lack of local cultural “baggage”. Can we imagine that our senior citizens will be looked after by professionals that have no “rapport whatsoever” with their patients? Can we imagine that children will have to pay for such a service being rendered to their genitors?

The first problem in the health care of European welfare states is not financing for senior citizen care. The very first problem is that there a lack of compassionate, altruistic citizens that are prepared, and happy, to take care of family, neighbors or strangers that are suffering and need to be looked after. Part of the reason is financial, and allowing salaries of nursing professionals to be determined, at least to some extent, in a more open market, will alleviate the shortage. The other part is emotional and more money is no solution, neither will foreign imports be.

Issue #4: The value of a care versus business career

Admitting that the nursing and caring professionals (including teachers) are, as it is, already underpaid due to this government-crippled labor market, adds an extra dimension to the propositions made under #2. Indeed, if a substantial minority of people today already might spend more than the salary of one parent on overall child care, education etcetera, what then is the true freer market cost of such services?

In particular it implies that a career in caring for his or her next of kin is valued higher than pursuing the average business career. Why then would parents elect to go off to another job than to, jointly or in mutual agreement, rather than raising their children or making the autumn of their parents’ lives more fun to live? For so long we have been bombarded by the demeaning nature of the housewife profession – the feminist movement has dominated this debate – but it turns out that this profession, even in purely monetary terms, is worth more than a plurality of other jobs. And, by the way, a mother or father, for that matter, with a university degree is not a disadvantage for the children that are being raised.

Issue #5: The emotional deficit

It is becoming very obvious that paying for the care of those people near to us, if only because we have wanted and created them, or they have wanted and created us, is economically not feasible, lest we are prepared to change our priorities, which would be self contradictory. Don’t we want those extra and nicer cars, those overseas vacations, the starred restaurants, etcetera? Is that not a large part of the reason why we want to make as much money as possible, including of course the emotional benefits related to showing off that we can afford it all?

Not only is the current situation regarding child and senior citizen care financial nonsense – for individuals, community and government alike, it is also ethical nonsense. The person that invented “quality time” should be treated in kind, a few spoonfuls whenever their friends have some time available. And the more friends they have, the longer the time between the shrinking spoons. There is no limit to the quality of time: kids as well as grandparents (or genitors) need and appreciate lots of time – be that presence, real availability, access, and other modes – from their immediate family.

What the minister does not perceive is that by expanding the system of paying for third party caretaking of children and genitors, the link between the kin gets weaker, because the personal involvement runs, in the end, only via banknotes. It is unlikely that the toddlers of today will be keen to share their hard-won little fortunes with their own offspring and, on top of that, pay for parents that meanwhile might be three times divorced, remarried and, in the process, creators of a cast of half-siblings.

Conclusion

Drawing grand conclusions on the basis of a narrow ministerial initiative is not appropriate. However, it is obvious that health care in general and seniors care in particular is an enormous challenge in the current western societies. That challenge has many dimensions of which the financial one, although in the spotlights, is not the most significant.

Rather than sequential thinking, society needs to put this issue in a broader context. In that context one has to deal with a number of basic questions of human life.

How do we want offspring to be raised or managed? There are others forms outside of “family”. How do we want life to be stretched, irrespective of its quality? Continuous resuscitation need not be the rule! What is society’s responsibility in the care for young and elder members? How much freedom and how much solidarity do we want? What is the emotional and/or financial responsibility of individuals regarding offspring and progeny?

Obviously, Western Democracy as we currently know it, will have a hard time finding answers. Indeed, as long as democratically elected leaders implement what their voters want to have, there is no innovation. Voters these days, as in most days past, never really want to give or contribute of their own volition). Meanwhile rapidly depleting state coffers will force society to stop and think again. Some countries in Europe are already in that dire predicament, with no serious solution in sight because its leaders are not brave enough (at least that!) to imagine a sustainable future framework for the much-celebrated but meanwhile suffocated welfare society.

Grimburger

Ushuaia, Argentina, on Tuesday, Feb 15th 2011

When I had crossed the Atlantic, way back in 1973, to live close to the greatest democracy that the world supposedly had come to know – of which Canada was a de facto cultural colony at the time, I remember being utterly stunned by the incredible attraction and success of the Sunday morning sermons on US television. The gentlemen, as far as I recall all male and white, built commercial empires and personal fortunes beyond belief, through naked manipulation of their religion-related emotions. As far as I was concerned they were ripping off ignorant and predominantly poor people in plain daylight. All of that was permitted under “Freedom of Expression”, and nobody needed to be protected against falsehoods because everyone was considered smart enough to figure things out for and by themselves.

Almost forty years later the phenomenon has not disappeared, although it certainly morphed and diversified. I also have the impression, not more than that, that the pseudo-religious business has been scaled back somewhat, as the Grand Preachers grew senile or simply changed the terrestrial life for an eternal afterlife.

New strains, and more dangerous ones, of this disease have surfaced in the last twenty years. When CNN came into being, in the eighties, it presented itself as a twenty-four hour global 24-by-7 news caster. Its reporters and journalists contributed up-to-the-minute information, and some commentary, about world events. It was a welcome addition to an extension of the news gathering in the world. Even the BBC was challenged and responded in kind.

Impressed by the success of CNN, other media moguls started investing in “world news” organizations. News gathering and reporting would never be the same again: it had become just another business, where return on investment was more important than straight facts, or any kind of facts for that matter. For others, like Al-Jazeera or Berlusconi’s media empire, it was not only business but also politics, no more and no less. “Democracy” and “Freedom of the Press” would be victorious.

We have now gotten to an era wherein news organizations are just creators of news and, if they have any say in it, of shaping events, destroying governments and building new ones. The reporting on Egypt is a great case in point. Even on this day, “Day 16 of the Uprising” CNN is committed to “democratic change”.

FOX News, at the same time, reports almost neutrally on international events, because they focus on US “news”. From a business perspective that is very wise: the Americans public have been and are still, understandably, more interested in local affairs than in international events. Therefore, why would FOX compete with CNN for a not-so-lucrative market, especially as CNN (and BBC and Jazeera, for different publics) dominate that segment? They elect not to. However, their domination of 24-by-7 US news not only brings in nice business revenues but also suits the political agenda of their investors: kill the democrats, democratically of course.

Both companies are manipulating information to realize their commercial and their political agendas. In days past, I forced myself to actually watch and listen to Glenn Beck and to watch and absorb the news from CNN’s international talking heads, most notably Andersen Cooper. I admit that, purely on based prejudice, primarily linked to scant information about Beck’s pseudo-Martin-Luther-King Event in Washington, deciding to sit down and listen to Beck for a full couple of hours was not easy.

After that exercise, and knowing what liberals and conservatives – all democrats! – think about CNN/FOX or Cooper/Beck, I surprised myself. Indeed, although I consider them both manipulators of information for ulterior motives, I was more impressed by Beck than by Cooper. The latter, and the journalists surrounding him, actually construct a particular worldview, obviously the view that they like to be realized in the field – Mubarak must go now! – , be that because of their political or philosophical convictions, their commercial objectives or their personal careers and media fame. They continuously splice film footage and sound bites, not to support facts, but to create their own “facts” and enhance the messages that they want to promote. From Haiti, to Tunisia to Egypt, to wherever they can prey open a “news making opportunity” CNN has been on this delusionary track. With a new talking head “star” every other hour, in front of and behind the camera, they are in show business now.

While FOX obviously selects newsbytes to serve their political and, in the same swoop, their commercial objectives, the Glenn Beck “Show” (as it is explicitly labeled) posits controversial opinions about sensitive subjects (to which standard conservatives and liberals have strongly diverging attitudes, but it does not try to construct a reduced reality a priori. Glenn Beck presents indeed the views, and accusations, of the opposition and uses a selection – of course! – of appropriate arguments and statements to defend his own beliefs and opinions. It seems to me that he is attacked more for the views that he holds – controversial as they may be, and fear inducing as the may be considered to be – than for the manner in which he constructs his case.

While I understand the reaction of the “intellectuals” – a predicate which journalists and liberals want to exclusively own – my “democratic sympathy” goes to Beck rather than to Cooper, for he former doesn’t intentionally and explicitly blindside us: he is not afraid of the confrontation. That is not to deny that he too deviously spins his own stories and projects his preferred reality, of course he does! Unfortunately though, many other TV news organizations do not even bother anymore to bring different sides of the story because they are prejudiced by their own opinions or objectives, as individuals and as organizations.

One of the inventions that serves their disingenuous purposes well is the so-called “wordcloud”. It is, indeed, a mixture of words, displayed according to some kind of discriminatory statistic that can only be described as opaque, and, to boost, it is a cloud, implying randomness and disorder by definition! Now, what can they read, for us, into these clouds? The answer is straightforward and meaningless: anything! And these “news media” feed us, inspired by their lead journalists who are themselves motivated by their own ego tripping and by blinking dollars, prepackaged thinking for us all, dumb receivers, and select that which they feel we ought to digest, such that we can support their thinking, no more and no less. Welcome to postmodern newscasts!

One wonders where this trend, this nascent and quickly evolving autocracy of the news media, will end. Shall we soon be able to have democratic elections for “accredited journalists”? (Beck certainly might one day stand for election, but will Anderson Cooper follow suit?) The arrival of “social media” does not simplify matters either. With every new internet user, the so-called democratic content of society increases, according to the liberal idealists. Indeed more people will make their voices heard, but does that mean that there will be more objective information around? Who then will be able to parse through it, and discern false from true?

Democracy implies personal choice and objective knowledge. It is true that in Egypt, as in many other countries, there has been little choice. It is just as true that, in the West, it is extremely difficult to get objectively informed. As long as we refuse to open the discussion on the quasi-absolute nature of some holy rights – absolute freedom of worldwide expression, absolute freedom of the world press, thus effectively suppressing any kind of obligation or duty, as persons or organizations, to be either truthful, or liable for spreading outright lies, self-serving opinion and destabilizing disinformation, the world community will be unable to govern itself effectively, preventing it from generating more prosperity for more members.

Grimburger

Port Stanley, Falklands on Wednesday, Feb 9th 2011

Tunisia, Yemen, and now Egypt: they are countries on fire. Most others in the Arab world are smoldering, they have been for decades. There is little doubt, according to many news reports and opinion makers, that Al Jazeera has had a big hand in galvanizing discontent and feeding the incendiary movements in the Arab world. They have done so for years; only naive fools and pacifist dreamers would deny that such was their stated goal. Why the Qatari rulers allow Al-Jazeera to run their operations from their soil is an interesting question, as yet unexplored.

However, it is not only Al-Jazeera that plays these deadly games. Which “news organization”, including regular commercial or national TV stations, are till reporting news in terms of bits and bytes of factual information, be it about their own country or about international events? While the 24-hour news organizations must, by definition, “make news” , if only to have enough film and talk to fill the time and space allotted, a large majority of the most famous and richly rewarded contemporary journalists are, indeed, first and foremost, sometimes creating, and often enhancing news events. They don’t provide information, on the contrary, their role is to shape opinion and, in the process, they are looking for personal ego-tripping and establishing star allures, like actors and modern politicians. Orwell’s Animal Farm revisited!

The “freedom of the press” to objectively report happenings around us, should not be called into question, for it is a fundamental principle for openness and fairness in the world, albeit still a frail and often disrespected one. That principle – and the distinction must be stated clearly – is totally different from the “Freedom of Expression”. These days both freedoms are being used interchangeably, especially when it comes to powerful organizations that can blow their opinions and views across the globe, making carefully edited pictures fit their narrative and selecting the “witnesses” that support their crafted message. At the grand scale that we witness this happening today, with the biased “news” organizations (such as Al Jazeera and Fox) but also with others, it must be considered a perversion of, and a threat to democracy, and to stability – to “all worlds”, the developing ones as well as developed one(s).

Freedom of expression is a fine principle as long as the receiver of the message has enough information to consider the pros and cons, based upon his own knowledge and judgments. In that sense, modern news media, everywhere, pretending to present what happens around us, actually produce mostly shows to broadcast what fits within the agenda of the news organization, its financiers or, as is the case in much of Europe for the state-sponsored TV, its political patrons.

True, newspapers have been bringing opinion forever, albeit it not as blatantly and not with the explicit business purpose to be more profitable. Often they were linked to political views. The British boulevard press was probably a forerunner of the post-modernistic commercialist press but their incendiary and insulting covers affected only the UK environment and were often focused on society-related shame and scandal. Moreover, as the reporting dealt largely with local events and was embedded in a truly competitive press environment, readers had, at all times, lots of opportunity to assess the outrageousness of the tabloid reporting. By and large, news-making organizations like Al Jazeera, FOX, CNN and others, have a captive audience that they manipulate at will, making arrogant stars out of their “anchors” and manipulating their audiences, not infrequently producing extremism and violent behavior. It is obvious that we, the democratic free world, have been tricked into allowing “Freedom of Expression” to foster organizations which have become the unelected dictators of many neighborhoods, regions and countries. This multi-dimensional octopus, called the press media, dexterously exploits any and all useful fault lines that, necessarily, run through the world community, just for profit, be that calculated in monetarily or in politically valued millions.

With Egypt on fire, and in case we needed a fresh reminder, Jonathan Mann of CNN, co-anchoring the “news, direct from Cairo”, took it upon himself to report with unmistakable intonation of surprised disapproval: “Mubarak has appointed, for the first time in Egyptian history, a Vice-President (!), Omar Suleiman, a trusted friend, who is the ex-head of the security services. The President is rumored to have selected a new PM, also from his inner circle. How will the protesters be able to put their trust in these leaders? In fact, he added – casually, Hosni Mubarak just now has had a chance to step away from the Presidency and thus resolve this crisis and he didn’t take that chance!” While this is not the worst opinionated reporting that cause pain to objective ears on CNN, his suggestion about Mubarak stepping back is, plainly stated, cheap and, unfortunately, not even a solution.

Indeed, if Mann ventures to voice this opinion, he might also tell the viewers how the process that (finally) begins to solve the intractable problems of a large majority of the Egyptians, will be pushed to a conclusion. For instance: who will become the new president ( a general, if history is any guide)? How will they, perhaps “the people”, decide about a new government? Which body will chart process and content for the way ahead (parliament is full of Mubarak’s close allies)? How will Egypt avoid losing 20% of its GDP this year because of the shutdown of tourism? How can millions of academically schooled youngsters be put to work in jobs commensurate with their schooling? This is only the tip of the tip of iceberg, a small percentage indeed of the challenges at hand.

How easy is it to take a stab at what somebody should have done, or to criticize what he or she has not done? To be sure, I am not defending the Egyptian regime (which was, as we all know, generously supported by the West for forty-odd years). Is it not unfortunate that journalists, whose understanding of “foreign peoples”, countries and cultures is generally somewhat proportional to the number of languages that they have effectively mastered to speak, continue to use their pulpit – for indeed, the centers of power have changed, but the tools have not – to fill the terrestrial ether with simplistic, misguided, so-called solutions that is, in the end, just self-serving rhetoric that snugly fit with the organizations’ business goals!?

When, and if, this latest media-sponsored and media-fed crisis is over – even though the Egyptian’s cause and uprising is in itself quite legitimate and not in question, it will behoove the world community to have a very close look at the quasi-monopolistic unrestricted abuse that the principle of “Freedom of Expression” has wrought on our daily lives, and how it has gradually overshadowed our “Rights for Information”.

Grimburger

Rio de Janeiro, January 30th 2011

Het is vandaag een “zeedag”, tijd om even terug te bladeren en te mijmeren. Niettegenstaande de vooruitzichten op een kalme zee, heeft zij vanmorgen zomaar beslist om toch een beetje amok te maken. Er staan terug redelijk wat witte kopjes op de golven, en dat heeft o.m. wat gevolgen betreffende de plaats die je op een schip nodig hebt om gewoon rechtdoor te lopen. Gelukkig zijn de gangen smal!

In die context wou ik toch enige indrukken weergeven over de Oceaan en de Amazone, over de zee en de rivier. Dit is helemaal geen wetenschappelijke benadering maar een puur subjectieve weergave van gevoelens die, irrationeel gesponnen doch existentieel geworteld, opgeborreld zijn gedurende deze inmiddels 10000km “reis te water”.

Vanaf het moment dat we in Macapà verder de Amazone opstoomden leek er iets veranderd. Abstractie makend van avontuurlijke stormen en verschillende soorten schepen, vinden de meeste mensen waarschijnlijk water gewoon water (H2O) , en varen gewoon varen. Na drie duizend kilometer op de Amazone komt een mens, ongedwongen, toch tot wat diepere inzichten, en dan beperk ik me enkel tot water en varen, waarbij mensen en hun culturen niet worden meegenomen.

Na observeren, opnemen en verwerken van talloze beelden, geluiden, gewaarwordingen en geuren (smaken is niet echt aanbevolen) heb ik “zee” herleid tot EGO en “rivier” tot ALTER. Anders en summier gezegd, is de zee enkel met zichzelf bezig, en de rivier voornamelijk met anderen. Bij archetypen van macht en energie, zoals de Atlantische Oceaan en de Amazone, is dat overduidelijk. (Ik geef trouwens grif toe dat ik dit soort van gevoelens nooit heb ervaren tussen de IJzer en de Noordzee!) Uiteraard gaan deze uitspraken, en alles wat nog volgt, aan de naakte rede voorbij. Zoals ik in de aanhef gesuggereerd heb, is dit geen spinozistiscche exercitie, veeleer een ontdekking van sensoriële percepties.

Vooreerst stel ik vast dat een rivier “richting” heeft. Et is vanzelfsprekend maar ik heb er nooit bij stil gestaan. In feite heeft een rivier twee richtingen, één richting die op natuurlijke wijze stuwt, naar de monding, en een andere, exact tegengesteld, die energie vergt maar toch in één richting leidt. Een rivier heeft altijd richting, ook bij zware storm, ongeachte haar breedte. Zelfs de Amazone, die dikwijls op een zee gelijkt, heeft immer richting. Als uw doel op haar loop ligt, kan je ze blindelings volgen, er is geen vergissing mogelijk.

De zee daarentegen heeft helemaal geen richting. Ach, er zijn de grote, gekende stromingen op de oceanen, maar die worden regelmatig overhoop gehaald door atmosferische storingen, en zijn voor de individuele zeevaarder niet direct zichtbaar. Een rivier heeft geen last van gedonder. De zee leidt nergens naartoe, ze biedt uit zichzelf geen houvast en geen doel.

Of dat allemaal belangrijk is vraagt u? Voor de grote wetenschap wellicht niet, maar het is wel een opmerkelijk onderscheid. De zee bekommert zich niet om het doel van haar reizigers, de rivier wel – zij brengt hen stroomopwaarts of stroomafwaarts naar gekende plaatsen, zij ondersteunt “richting”.

Een ander aspect betreft de “golven”. Het is me duidelijk geworden dat de golven van zee en rivier, buiten de wiskundige sinusachtige formulering, niets met mekaar gemeen hebben. De golven van de oceaan beuken continu tegen de scheepsromp, van alle kanten komen ze – het schip moet er werkelijk doorklieven. In een omgeving waarin divergentie de plak zwaait, is het een voortdurend gevecht, met veel opspattende waterspray en uitdeinend schuim. Daarenboven vechten de golven op zee ook tegen mekaar: “IK wil de grootste zijn, uit de weg jij”, is het leitmotiv op zee: er wordt geduwd, van alle kanten om er bovenuit te steken.

Op de rivier verloopt dit alles helemaal anders. De golven volgen elkaar, schuiven onder de romp door, de één volgt netjes de ander, zonder onverwachte uithalen, ze convergeren aan de horizon. Ze geleiden de reiziger rustig en onopvallend verder. Geen van hen probeert echt de grootste te worden en op die manier anderen met geweld te verdringen. Stroomafwaarts helpen ze het schip vooruit, de boeg heeft het makkelijk om erop en over te glijden. Als de wind jaagt, lijken ze zelfs mekaars koppen te beschermen, zoals een kudde dieren doet bij gevaar. Convergentie is het immanente doel van riviergolven, ongeacht de omstandigheden.

Deze twee kenmerken, in verband met richting en golven, leiden tot heel wat uiteenlopende karakteristieken in de sensoriële percepties. Een freudiaans diepteanalist zou aan dit alles een gemakkelijke en smakelijke kluif hebben, maar als gewoon toerist, met tijd om stil te staan en om prikkels te absorberen, kwam er uit dit alles een nimbele symboliek te voorschijn.

Teneinde niet vervelend te worden in de quasi-lyriek die inherent is aan deze oefening, zal ik trachten bondig te zijn. In de aanhef heb ik “EGO” en “ALTER” als etiketten gebruikt om een bepaald gedrag of karakter te typifiëren. Het zal niemand verbazen dat de zee, en a fortiori de oceaan, overkomt als een dominante substantie die arrogant haar eigen, wilde weg gaat. In die zin is ze EGOïstisch. De rivier daarentegen dient en ondersteunt, ze begeleidt, kalm en richtinggevend. Op die manier is een rivier “ALTRuïstisch”. Ik kan me voorstellen dat primitieve volkeren tot dezelfde conclusies zijn gekomen; daarom zijn ook riviergoden dikwijls beschermend, en worden zeegoden doorgaans gevreesd.

Wat me echter het meest gefrappeerd heeft, is de manier waarop deze twee waters hun eigen specifieke omgeving creëren. Op de Amazone varen is naar een rustige symfonie luisteren: er is een wederkerend thema, er is cohesie, de strijkers leiden de melodie, de percussie is doorgaans nauwelijks hoorbaar. Men wordt gedragen en soms gesust. Op de Atlantische Oceaan is het doorgaans lawaaierig – percussie en zware bassen die steeds terugkeren, meestal niet in de maat. Er is geen trouwens maat, er is altijd chaos. Kortom de muziek is anders, voor zover men bij de zee van muziek kan spreken. Men wordt geschud en soms gestoord.

Wat zien, ruiken en voelen betreft is het me opgevallen dat op de rivier het schip in het algemeen, en mijn balkon in het bijzonder, veel zachter is dan op zee. Dat merk je aan de geur die overal hangt; op zee is die anorganisch, metaalachtig, op de rivier is hij organisch, “des Menschens”. Ten andere, op zee is er altijd wel zout op de reling – en ook op het balkon ligt dikwijls een witgrijze film van uitgedroogd zeewater. De rivier is, wat dat aspect betreft, veel vriendelijker en laat het hout gewoon zichzelf zijn, zonder additieven en zonder agressie.

Het schilderij, den tableau zeg maar, waarin men beweegt, ressorteert bij de twee waters ook zeer verschillende effecten. Op de Amazone is het kleurenpalet uiteraard veel gediversifieerder, zowel qua kleur op zich als qua intensiteit. Dat heeft zeer zeker te maken met de oevers die, dichtbij, diepgroene bomen en, ver weg, pastelbruine muurschimmen op het doek projecteren. Daarnaast tovert het ook de mooiste wolkenformaties, die doorgaans enkel boven land hangen en een horizont vormen in schakeringen van zilver: van hellichtend, over zilvergrijs, tot donker geoxideerd. Tot slot vindt men er eveneens de talloze tekenen van menselijk activiteit, zoals boten, huizen en een veelheid aan dieren, die de natuurlijke omgeving aanvullen met een weldoende leven-digheid.

Op de oceaan zijn vormen van levendigheid enkel verbonden aan de eindeloze en inhoudsloze beweging van de golven. En de wolken? Het is eigenaardig: aan een Noordzeestrand, vanaf het land naar zee kijkend, kan men dikwijls schitterende formaties bewonderen, maar te midden van de oceaan is dat effect uiterst zeldzaam. Los van de zonsondergangen, is de hemel meestal een weinig-geschakeerd witgrijs tapijt dat zich tot aan de horizon uitstrekt waar het, in de tropen tenminste, versmelt tot, en met, vochtig wit water. Hoewel op zee de ontelbare gradaties van blauw, met wit gekroond of beschuimd, een visuele dynamiek creëren die wat kan boeien, verwordt alles snel tot een eentonige uitgestrektheid, die niet uitnodigt noch afstoot – een neutrale, ietwat verveling-wekkende achtergrond.

Het moge duidelijk zijn dat de uitnodigende en levendige grote rivier – AMAZing Grace – me meer charmeert dan de wat vijandelijke en uitgestrekte oceaan. In zekere zin, en met veel enthousiaste overdrijving, heb ik dit spelletje een ontdekkingstocht gevonden van een 21-eeuwse man met veel prehistorische tijd om te doden. Wat me er het meeste aan heeft verwonderd was hoe dicht de daarbij gevoelens aanleunen bij oude culturen waar goden, nymfen, amazones en andere tovenaars uit gelijkaardige observaties ontsproten zijn.

Prinsendam, donderdag 27 januari 2011

Onderweg naar het water/ijs van Antarctica

P.S. Ik heb me gerealiseerd dat een dichter, in veel minder doch met veel pakkender woorden, dit alles in een parelend poëtisch kleedje zou hebben gegoten, zodat de lezer dagdromend van vloeiende versjes zou hebben genoten. Helaas, wat niet in mijn hand zit, kan er –behoudens miraculeuze tussenkomst van hogere machten – niet uitvloeien…

Kennen de bewoners van Amazonië “de wereld”? vragen sommigen zich af. Welnu, kennen westerlingen de wereld? vraag ik me af. Waarom vinden Amazoniërs een maaltijd met maniok en zoetwatervis gewoon fantastisch? Waarom eten westerse kinderen liever hamburgers? Hebben wij niet allemaal werelden naast mekaar, en heeft niet elk van ons slechts één leven in één (eigen) wereld?

“De” wereld heb ik persoonlijk altijd al een eigenaardig begrip gevonden. Kort gezegd ben ik van mening dat het woord “wereld” nooit tezamen met een “bepaald lidwoord” kan gebruikt worden. (In de huidige westerse wereld betekent dat natuurlijk niets meer, want onze taalbeheersing is zodanig uitgevlakt dat zulke nuances voor velen niet meer tot onze wereld behoren). Met andere woorden, “wereld” is een attribuut van één leven, van één persoon, en niet omgekeerd: een groep van personen behoort niet tot een welbepaalde wereld. Uiteraard vertonen de leefwerelden van plaats-, tijds- en nestgenoten veel overlapping, maar dat sluit niet uit dat er ook grote gaten zijn. Trouwens als we, puur wiskundig gesproken, “een wereld” als een oneindige verzameling van elementen beschouwen, dan blijft het verschil tussen twee werelden, ook een oneindige verzameling, ongeacht hoe groot de doorsnede moge zijn. (Tussen haakjes weze gezegd dat Spinoza stelde dat “een wereld” alvast een oneindige verzameling van attributen en modi is).

Misschien maak ik er me met die abstractie wat makkelijk – of afstandelijk, of hoogdravend – vanaf. Uiteindelijk, denken wij, in “het Westen”, (zoals, niet te vergeten, velen in “het Oosten”) dat “wereld” ook minstens “beschaving” van de mens en kennis van de aarde (in de meest uitgebreide zin) veronderstelt. Wij hebben zodoende in en vanuit onze eigen ervaring een veralgemeende definitie van “wereld”, en “beschaving” geconstrueerd, en die hebben we vervolgens verheven tot een, of zelfs dé, standaard. Dat lijkt me een arbitraire benadering, en ook een beetje postkoloniaal.

De beste manier om in een onduidelijke situatie vooruitgang te maken is zich vragen te stellen. Hier gaan we met wat lukrake vragen. Wat is meer “des wereld’s”, drie uur per dag in de file staan tussen Brussel en Gent, of drie uur per dag met een boot heen en weer naar school varen? Wat is meer des werelds, vis kunnen vangen en braden, of hamburgers naar binnen schrokken zonder te weten waar ze vandaan komen? Wat is meer des werelds, drie dagen op een volle, dansende boot de Amazone afvaren naar Belèm met dorpsgenoten om vakantie bij familie door te brengen, of op twee dagen in een gekoelde SUV naar Spanje rijden? Wat is meer des werelds, de formules voor de zwaartekracht kennen en kunnen toepassen, of een zeewaardige rivierboot kunnen bouwen? Wat is meer des werelds, de nacht doorbrengen op XTC pillen, of twee dagen en nachten in de jungle op jacht gaan na een lepeltje guarenà?

Hebben de lokale mensen, diep in Amazonië (hoewel we hier niet spreken van geografisch geïsoleerde stammen), enig idee van een lange file? van hoe hamburgers gemaakt worden en waarom iemand die zaagmeelschijven een dagelijkse lekkernij zou vinden? van 1200km comfortabel en gekoeld met de auto rijden? Van Newton? Van XTC? Neen, neen, neen en altijd neen. En voor ons geldt exact hetzelfde waar het hun wereld betreft.

Inmiddels hebben ze, op de oevers van de Amazone zelf, doorgaans elektriciteit en, zo te zien, op vele plaatsen, tv. Het komt me voor dat het intensief bekijken van dat laatste apparaat hun kennis van andere werelden rondom zou kunnen vergroten. Schaarse kijkgelegenheid heeft me geleerd dat Braziliaanse tv bol staat van sambavoetbal en telenovela’s. Deze laatsten hebben in Brazilië duidelijk evenveel beschavingsinhoud als in de USA, of bij ons “thuis”, in “de familie”! Als de Braziliaanse TV ook een “Allerslimste Mens ter Wereld” organiseert is het niet ondenkbaar dat er, naast de verwesterde kwissers van Rio en Sao Paolo, ook Amazoniërs zullen mogen terugkomen voor de finale.

Het staat als een paal boven water dat Amaozoniërs minder kansen hebben gekregen dan mensen in “het” Westen, en dan sommigen in “het” Oosten, om bijkomende kennis buiten hun dagelijkse ervaringswereld op te doen. Het staat evenzeer als een paal boven water dat wij, westerlingen, zeker in de laatste eeuw, minder kansen hebben gekregen om een diepe band te ontwikkelen met essenties van leven, met de wonderen van de natuur in onze dagelijkse omgeving. Dat gezegd zijnde, moet ik er, tussen haakjes en op basis van mijn ervaringen in de laatste week, rekening mee houden dat de uitdrukking “als een paal boven water staan” in Amazonië niks betekent, want ze is zeer seizoensgebonden. Het enige wat in het Amazonegebied altijd boven water staat, is een vlottend huis!

De vraag blijft dan maar wat zij van de wereld kennen, en wat wij ervan kennen. Ik zou als volgt willen besluiten. We kunnen slechts kennen wat we ervaren hebben, en tenzij we ook moeite gedaan hebben om dat in onze cortex enigszins permanent op te slaan, liefst onder de vorm van zogenaamd episodisch geheugen (waar ook emotie aan kennis is gekoppeld), is die kennis altijd vaag en furtief. In Amazonas is die moeite doen en die energie opbrengen, een noodzakelijke maar tevens voldoende voorwaarde om de kennis te verwerven om te overleven. In het Westen, zo komt het me voor, zijn moeite doen en energie opbrengen niet meer nodig om, strikt gezien, te overleven. Wij leven overduidelijk in verschillende werelden …

Als besluit lijkt het aangewezen om Einstein er bij te halen: het antwoord op de vraag “Kennen zij de wereld?” hangt af inderdaad van het standpunt of gezichtspunt van de vraagsteller. Dat antwoord wordt daardoor even relatief als het antwoord op de tegenpolige vraag: kennen wij de wereld? Of beter, welke wereld kennen wij?

** ** **

NASCHRIFT: gesprek met een indiaan

Voor de liefhebbers volgt infra een praktijkgerichte analyse die gemaakt werd door een gids die zelf van directe indiaanse afkomst is (hij leeft nu als de eerste generatie in Manaus), voortreffelijk Engels sprak en intelligent overkwam. Hij heeft me uitgelegd, aan de hand van twee voorbeelden, hoe die inheemse mensen redeneren.

In Manaus leven vele afstammelingen van inboorlingen uit Amazonas. Eigenlijk hebben velen hun leefgewoontes niet opgegeven. Ze “squatten” er op los; men noemt de armste, vuilste buurten niet “favelas”, maar wel “indiaanse buurten”. Gedurende de voorbije tien jaar heeft de overheid verschillende gordels van deze buurten (die in halve cirkels rond de stad groeiden) platgelegd. Ze hebben er parken van gemaakt met speeltoestellen voor de kinderen. Straffer zelfs, voor de gewraakte inwoners werden nieuwe, sobere maar moderne condo’s neergepoot met 3 slaapkamers. Daar konden ze gratis 5 jaar wonen. De conditie was wel dat ze “beschaafd” leefden. De overheid organiseerde inspecties. Wat geschiedde? Sommigen zeiden “dank u”, namen het appartement aan en timmerden zich een huis in elkaar om, voor het grootste deel van de tijd, op de stroom te gaan wonen. Anderen zeiden “foert” en schoven nog maar eens op naar de buitenkant. Aan beide kanten van Manaus, vijf kilometer uit het centrum, zijn de heuvels bezaaid met houten krotten, neergepoot aan de oever van de Rio Negro, – allemaal, op palen.

Waarom bieden deze overheidsinitiatieven geen oplossing? Volgens de gids om voornamelijk twee redenen: ten eerste sommige indio’s willen niet beschaafd worden, zij houden van hun leven zoals het is. (Inmiddels zijn er ook indianen die zich “specialiseren” in het “pikken” van elektriciteit, rechtsreeks van de hoogspanningsleidingen. Af en toe stuikt een “specialist” stokstijf en morsdood van de ladder – elektrocutie. Ten tweede kunnen ze de kost om in de stad te leven niet verdienen – immers ze zijn velaal niet opgeleid; ze kunnen enkel vissen, in de jungle voedsel vinden en het land bewerken. Daarom verhuist ook de “dank u” groep naar de eilanden tussen Negro en Solimoes. Zij kunnen op geen andere manier overleven (leefloon heeft hier nog geen slachtoffers gemaakt) De “foert” groep bouwt gewoonweg nieuwe paalwoningen verderop langs de rivier, en blijft vissen.

Het tweede voorbeeld betreft indio’s die universitair geschoold zijn. Dat zijn er bitterweinig. Iedereen die buiten het stadscentrum woont, moet immers eerst per boot naar de lagere en middelbare school. In het beste geval is dat één uur varen, in het slechtste geval … een dag, of meer (op kamers bij familie of stamgenoten). De staat betaalt universitaire studies voor de betere studenten. In de stad wonen kost geld: wonen, eten, transport, … als je geen €1000 per maand verdient is er niet veel plezier aan. Het werkaanbod is vrij schaars. De oplossing is terug naar AF: het land, het dorp, het steltenhuis in het overstromingsgebied. De jongen die in Lake January onze kano bestuurde was er zo één. In het dorp kost het leven niks: maniok groeit er vanzelf, vis vangen is geen kunst, er is overvloed. Het water uit de Rio Negro, met een pH van 4.5 zéér zuur, kan zonder speciaal gedoe en zonder risico worden gedronken. Ze hebben sedert vorig jaar elektriciteit voor €15 per maand (Federaal programma: Luz para todos). Ik heb ook enkele tv antennes opgemerkt. Dàt leven zegt hem meer dan Manaus, Rio of een andere nieuwe wereld! De analyse van wat welvaart en geluk inhouden wordt op verschillende plaatsen duidelijk op verschillende manieren gemaakt, ongeacht van studieniveau.